امروزه اغلب متخصصان با این نظریه که ناتوانی یادگیری ناشی از تفاوت هایی در ساختار یا کارکرد مغز هستند موافق اند و در تعاریف نیز علل ناتوانی یادگیری را بیشتر عصب شناختی می دانند تا محیطی.
چه عواملی در بد کار کردی عصب شناختی نقش دارند؟
عوامل مختلفی در بد کارکردی عصب شناختی افراد دخالت دارند از جمله:
- عوامل ارثی
- عوامل تراتوژنتیک یا ناهنجاری زا (به معنای عواملی که می توانند باعث رشد غیر طبیعی یا نقص عضو در جنین شوند. بعنوان مثال مصرف الکل حتی به مقدار کم در زنان باردار که می تواند مشکلات عصب شناختی خفیفی در جنین ایجاد کند که منجر به ناتوانی های یادگیری می شوند.)
- عوامل پزشکی (مانند تولد زودرس، دیابت و …)
- عوامل محیطی(مانند آموزش ضعیف که علاوه بر اینکه مستقیم بر یادگیری تاثیر منفی می گذارد می تواند از طریق ایجاد شرایطی موجب شود که کارکردی عصب شناختی با احتمال بیشتری بروز کند که به طور غیر مستقیم بر یادگیری اثر می گذارد.)
پیش گیری از ناتوانی یادگیری:
پیش گیری از از ناتوانی های یادگیری را می توان در سه سطح طبقه بندی کرد.
- در اولین سطح از وقوع ناتوانی جلوگیری می شود مانند کاهش احتمال آسیب مغزی.
- دومین سطح پیش گیری به معنای اصلاح ناتوانی بعد از بروز و جلوگیری از بدتر شدن آن است مثل آموزش جبرانی.
- و سومین سطح پیش گیری نیز جلوگیری از گسترش اثرات ناتوانی به دیگر حوزه های عملکردی است.
انواع ناتوانی یادگیری:
دانش آموزان دارای مشکلات زبان گفتاری:اختلالات زبانی نه تنها توانایی فرد در برقراری ارتباطات روزمره را تحت تاثیر قرار می دهد بلکه مانع یادگیری مهارت های زبانی مثل خواندن و نوشتن می شود و بر عملکرد حوزه های دیگر نیز تاثیر منفی می گذارند.
از جمله مشکلات موجود در اختلالات زبان گفتاری:
- نام پریشی (dysnomia): این افراد به ندرت صحبت کرده، در ادای کلمات و عبارات تپق زده و به جای کلماتی که به خاطر نمی آورند “چیز” به کار می برند.
- گفتار پریشی (dysarthia): که مربوط به تولید صدا است و این افراد گفتاری در هم و بر هم دارند.
- کنش پریشی (apraxia): که آن نیز مربوط به تولید صدا است، آن ها تلاش زیادی برای صحبت کردن می کنند و به کندی صحبت کرده و بیشترین مشکل را در شروع صحبت دارند.
- مشکل در تمییز شنیداری: مانند تمییز بین دود و رود.
- مشکلات نحو مثل مشکل در درک مرجع ضمیرها و یا وجود اشتباهات دستور زبانی فراوان در جملاتشان.
- مشکلات کاربرد شناسی مانند اشتباهاتی در تفسیر علائم غیرکلامی مانند ایما و اشاره و حالات چهره.
توانایی های زبان گفتاری چگونه ارزیابی می شوند:
نقص ها و مهارت های زبان گفتاری به وسیله ی آزمون های استاندارد و اندازه گیری های غیررسمی مورد ارزیابی قرار می گیرند.
راه حلهایی برای کار با کودکان دچار مشکلات زبان گفتاری
اصول و انطباق های کلی در تدریس زبان شامل تدریس آن در متن های هدفمند، گام های منظم، تقسیم بندی اطلاعات و اطمینان از درک دانش آموز است.
دانش آموزان دارای مشکلات خواندن
خواندن دو مولفه ی اصلی دارد: رمزگشایی و درک مطلب.
رمزگشایی جنبه ی مکانیکی تبدیل حروف چاپ شده به زبان گفتاری است که آگاهی واج شناختی فرد را نشان می دهد و درک مطلب به جنبه ی سطح بالاتر خواندن اشاره دارد که از طریق آن افراد معانی را از زبان استنباط می کنند و نشان دهنده ی مهارت های معناشناسی و نحوی آن ها است.
دانش آموزان ممکن است در هریک از این موارد یا در ترکیبی از آن ها مشکل داشته باشند.
توانایی های خواندن چگونه ارزیابی می شوند؟
بعضی از نظام های آموزشی برای ارزیابی مهارت خواندن دانش آموزان از روش های عینی استفاده می کنند و سپس آنهایی که مهارت خواندنشان پائینتر از سطح معینی است را با آزمون های استاندارد دقیقتر ارزیابی می کنند.
راه حلهایی برای کار با کودکان دچار مشکلات خواندن:
می توان رویکردهای سنتی و معاصر را در آموزش خواندن از هم متمایز کرد:
رویکردهای سنتی مانند روش یادگیری کلمات فرنالد، بر دیدگاه چند حسی تاکید می کنند. به عنوان مثال درگیر کردن کانالهای حسی دیداری، شنیداری و بساوایی در آموزش.
روش های جدیدتر روش هایی مانند آموزش به کمک رایانه، برنامه خواندن اصلاحی و … را در بر می گیرد.
دانش آموزانی که در نوشتن مشکل دارند:
بیان نوشتاری نیازمند مهارت در سه حوزه ی اصلی است: دستخط، هجی کردن و انشا.
از جمله مشکلات موجود در اختلالات نوشتن:
- نارسا نویسی (dysgraphia): این اختلال به شکل عملکرد ضعیف در مهارت مکانیکی نوشتن در دانش آموزان دارای هوش دست کم متوسط و بدون مشکلات عصب شناختی و معلولیت روانی حرکتی آشکار است.
- مشکلات مربوط به شکل حروف: شامل بدشکلی حروف و فاصله گذاری نامناسب و کند نوشتن بیش از حد است.
- مشکلات مربوط به هجی کردن: دانش آموزانی که نمی دانند چگونه کلمه را هجی کنند خود به خود در فعالیت های حرکتی مربوط به نوشتن نیز تاخیر خواهند داشت.
- انشا: دانش آموزان با ناتوانی های یادگیری نسبت به همسالان خود مشکلات بسیاری در مهارت های پایه نوشتن، استفاده از واژگان، تجدید نظر، سازمان دهی پاراگرافها و … دارند.
تواناهایی‌های نوشتن چگونه ارزیابی می شوند؟
معلمان باید ابتدا یک قضاوت مقدماتی از نوشتار دانش آموزان خود داشته باشند و سپس اختلال های نوشتاری را بصورت رسمی و با استفاده از اجرای یک ابزار تشخیص شناسایی کنند.
راه‌حل‌هایی برای کار با دانش آموزان دچار اختلال در نوشتن:
تحلیل خطاهای دانش آموزان شامل بررسی الگوهای اشتباهات دانش آموزان است. یکی از اهداف تحلیل خطاها تشخیص راهبردهای غلط است. این کار برای راهیابی به ذهن دانش آموزان و مشخص کردن اینکه چه عامل غلطی در ذهن آنها شکل گرفته صورت می گیرد که به راه حل منتج شود.
دانش آموزانی که در ریاضی مشکل دارند
دانش آموزان با ناتوانی های یادگیری مشکلات گوناگونی در ریاضیات دارند که به قدری ناهمگن هستند که در یک گروه قرار نمی گیرند.
از جمله مشکلات موجود در اختلال ریاضی:
صاحب نظران ناتوانی های یادگیری انواع بسیار متعددی از مشکلات را در مورد ناتوانی در یادگیری ریاضی مطرح کرده اند.
بسیاری از این مشکلات به طور مستقیم به عملکرد در حساب مربوط نمیشود، بلکه به مشکلات شناختی و اختلالات پردازش اطلاعات مربوط است.
محققان علوم شناختی نشان داده اند که دانش آموزان باید اصول ریاضی، قواعد و روش ها و روابط را درک کنند تا علم ریاضی در آنها شکل گیرد.
ضمن اینکه بعضی از مشکلات ریاضی که دانش آموزان با ناتوانی یادگیری دارند به طور مستقیم با عملکرد در تکالیف حسابی ارتباط دارد.
برای مثال اغلب دانش آموزان محاسبه پریش معمولا در مهارتهایی مانند نوشتن صحیح اعداد و علائم ریاضی، به یاد آوردن معانی علائم، شمردن و … دچار مشکل هستند.
توانایی های ریاضی چگونه ارزیابی میشوند؟
مشکلات یادگیری ریاضی تا حدود زیادی مانند سایر حوزه های یادگیری ارزیابی می شود. به این شکل که معلمان برخی دانش آموزان را ارجاع داده و آزمونهای غربالگری بر روی آنها اجرا شود تا نیاز به ارزیابی های دیگر مشخص شود.
راه حلهایی برای کار با دانش آموزان دچار اختلال ریاضی:
معلمان میتوانند از طریق تحلیل اشتباهات دانش آموزان مشخص کنند چه چیزی باید آموزش دهند. اشتباهات دانش آموزان معمولا شامل موارد زیر است:
- اصل نادرست: مانند ۵۷=۷×۸
- عملیات نادرست: مانند بکار بردن ضرب بجای جمع.
- روش اجرای نادرست
- به کار بردن ترکیبی از اصول نادرست با عملیات و الگوریتم های نادرست.
- نبود الگویی خاص برای خطا.
