اختلال اضطراب اجتماعی در دسته ی اختلالات اضطرابی قرار می گیرد.

یک حالت روانی یا برانگیختگی شدید که ویژگی های اصلی آن عبارتند از ترس دائمی و غیر عادی که متناسب با تهدید نیست.

 

یعنی ترس بسیار بیشتر از میزان خطر است.

همچنین تردید و نگرانی مفرط نیز در این اختلال وجود دارد.

به طوری که فرد نمی تواند زندگی عادی خود را ادامه دهد و روابطش با اطرافیان و دوستان دچار اختلال می شود.

 

اختلال و درمان اضطراب اجتماعی

اختلال اضطراب اجتماعی که به فوبیای اجتماعی نیز معروف است عبارت است از ترس شدید و دایمی فرد، از قرار گرفتن در جمع دیگران و یا نگران بودن در مورد کاری که قرار است در حضور اطرافیان انجام شود.

این اختلال در فعالیت های عادی فرد نابسامانی های زیادی ایجاد می کند.

افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی از خجالت زده شدن می ترسند و نگران هستند که دیگران آنها را افرادی مضطرب، ضعیف و احمق و دیوانه خطاب کنند.

آنها از صحبت کردن در حضور دیگران می ترسند زیرا فکر می کنند مردم متوجه لرزش دست یا صدای آنها خواهند شد یا ممکن است به هنگام صحبت با دیگران به شدت مضطرب شوند، زیرا می ترسند که حرف زدن و حرف هایشان مبهم و نامنسجم جلوه کند.

آنها از خوردن، نوشیدن یا نوشتن در حضور دیگران خودداری می کنند زیرا می ترسند که دیگران لرزش دست آنها را ببینند و در نتیجه خجالت زده شوند.

افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی، تقریبا همیشه علائم اضطراب را تجربه می کنند (مثل تپش قلب، لرزش، عرق کردن، ناراحتی معده و روده، اسهال، گرفتگی عضلات، سرخ شدن و سردرگمی).

این اختلال می تواند مشکلات فلج کننده دیگری مثل افسردگی و اعتیاد به موارد را در پی داشته باشد.

 

مثالی از فرد مبتلا به اضطراب اجتماعی

در همه ی موقعیت های اجتماعی احساس ترس می کردم.

وقتی قرار بود به کلاس دانشگاه، مهمانی یا هر جای دیگری بروم، حتی قبل از آن که از خانه بیرون بیایم مضطرب بودم و با نزدیک شدن به آن محل، اضطرابم بیشتر می شد.

وقتی به یک اتاق پر از انسان وارد می شدم، مثل لبو سرخ می شدم و فکر می کردم همه به من نگاه می کنند.

از اینکه یک گوشه تنها بایستم خجالت می کشیدم اما چاره ی دیگری نداشتم.

خیلی ناراحت کننده و خجالت آور بود. با بی صبری منتظر می ماندم تا کارم تمام شود و از آنجا بیرون بروم.

 

درمان اضطراب اجتماعی

 

• توجه متمرکز بر خود

توجه متمرکز بر خود باعث می شود که افراد مضطرب اجتماعی فکر کنند همانقدر که در درون مضطرب هستند در ظاهر نیز اضطراب نشان خواهند داد.

این پدیده از پردازش آبجکتیو (به دور از احساسات و برداشت های شخصی) اطلاعات در موقعیت های اجتماعی جلوگیری می کند و باعث می شود که افراد به عیب گیری و انتقاد از خودشان بپردازند، که نتیجه ی آن عملکرد نامناسب در حضور دیگران است.

این افراد، به جای نگاه کردن به خاطرات خود در موقعیت های اجتماعی از زاویه ی دید شخصی، بیشتر از یک زاویه ی ناظر خارجی (شخص ثالث)، نگاه می کنند.

این موضوع نشان دهنده ی این است که آنها وقتی در جلوی جمع مشغول انجام دادن کاری هستند واقعا خود را از دیدگاه یک شخص دیگر مورد مشاهده قرار می دهند و همین امر باعث حواسپرتی او از تمرکز روی تکلیف اجتماعی و در دست انجام می شود.

بنابراین عملکرد ناشیانه ای از وی سر می زند و این عملکرد ناشیانه، در نهایت فرد را وادار می کند تا از موقعیت های اجتماعی دوری کند.

در آخر، افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی بعد از گذراندن یک موقعیت اجتماعی، از رویدادهایی که در آن موقعیت اتفاق افتاده پردازش های افراطی می کنند و از عملکرد و اضطرابی که در آن شرایط داشته اند انتقاد شدید می کنند و همین رفتار باعث تداوم اضطراب اجتماعی در این افراد می شود.

البته گاهی نشانه های فرد مبتلا آنقدر شدید است که حتی فرد از حضور در جلسات درمانی نیز می ترسد، بنابراین ترجیح بر این است که به منظور ایجاد توانایی در فرد برای شروع درمان و کنترل نشانه ها، در ابتدا دارو تجویز شود و بعد در کنار دارو درمانی، درمان شناختی – رفتاری نیز ادامه پیدا کند.

   

درمان شناختی – رفتاری به همراه دارو درمانی می تواند اثرات به مراتب پایدارتری را در پی داشته باشد.

   

در واقع دارو درمانی سریعتر از روان درمانی آثار مثبت خود را نشان می دهد و روان درمانی به درمانجویان کمک می کند تا دستاوردهای خود را به مدت طولانی تری حفظ کنند.

 

• مواجهه درمانی

در مواجهه درمانی تلاش می شود تا به مراجع کمک شود علی رغم استرسی که به او وارد می شود، در یک موقعیت اجتماعی ترسناک باقی بماند.

این موقعیت ممکن است یک موقعیت اجتماعی واقعی یا یک موقعیت اجتماعی مصنوعی باشد که در آن درمانگر نقش یک غریبه را بازی می کند.

 

• درمان شناختی – رفتاری (بازسازی شناختی)

بازسازی شناختی، که برای چالش کشیدن و جایگزین کردن سوگیری های منفی در پردازش از اطلاعات، خود – سنجی های منفی از عملکرد اجتماعی و برای کاهش توجه متمرکز بر خود (توجه متمرکز بر خود، در بالا توضیح داده شد) طراحی شده است.

 

• دارو درمانی

داروهایی مثل بازدارنده های مونوآمین اکسیداز MAOIها و بازدارنده های باز جذب سروتونین SSRIها، از جمله داروهای موثر در درمان اختلال اضطراب اجتماعی هستند.

البته که بسیار مهم است به این نکته توجه کنیم که مصرف خود سرانه ی هر نوع دارو می تواند اثرات جبران ناپذیری را در پی داشته باشد، بنابراین هر نوع دارویی تنها باید با تجویز پزشک مصرف شود.

 

لازم به ذکر است که به دلیل اهمیت و ضرورت برقراری ارتباط اجتماعی برای انسان و از آنجایی که بسیاری از نیازهای انسان در گروی برقراری ارتباطات اجتماعی هستند.

بسیار مهم است که انسان این توانایی را در خود تقویت کند و به این دلیل که در صورت اختلال در این توانایی، بخش اعظمی از زندگی انسان مختل می شود.

بنابراین افراد مبتلا به این اختلال باید نسبت به تبعاتی که این اختلال برای آنها در پی خواهد داشت آگاه باشند و در صورت وجود چنین اختلالی در جهت درمان آن اقدام کنند.

البته بسیار طبیعی است که شروع روند درمان و برقراری ارتباط با روان درمانگر برای فرد بیمار، بسیار سخت باشد و همین امر مانع از این شود که فرد درمان خود را شروع کند.

ولی بسیار مهم است که افراد مبتلا به لزوم شروع درمان خود آگاه باشند و بدانند که روان درمانگر بدون هیچ قضاوتی در تلاش است که فرد مبتلا را در این زمینه کمک کند.